جرم افترا چیست؟
ارسال شده توسط وکیل پایه یک دادگستری در ۱۳۹۸-۰۳-۰۲
جرم افترا در اصطلاح حقوقی عبارت است از اینکه فردی جرمی را به دیگری نسبت دهد؛ بدون آن که قادر به اثبات آن باشد.
در حقیقت افترا فعلی تهمتی است که تهمت‌زننده برای متهم کردن افراد، وسایل و ادوات جرم را به نوعی به شخص منتسب کند یا در منزل یا در جیب یا در وسایلی که مربوط به آن شخص است، قرار دهد.
ماده ۶۹۷ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی در این زمینه می‌گوید: «هر کس به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه و جراید یا نطق در مجامع یا به هر وسیله دیگر به کسی امری را صریحا نسبت دهد یا آنها را منتشر کند که مطابق قانون آن امر جرم محسوب میشود و نتواند صحت آن اسناد را ثابت کند، جز در مواردی که موجب حد است، به یک ماه تا یک سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق یا یکی از آنها حسب مورد محکوم خواهد شد.»
همچنین بر اساس ماده ۶۹۹ این قانون، «هرکس عالما عامدا به قصد متهم کردن دیگری آلات و ادوات جرم یا اشیایی را که یافت شدن آن در تصرف یک نفر موجب اتهام او میشود، بدون اطلاع آن شخص در منزل یا محل کسب یا جیب یا اشیایی که متعلق به او است، بگذارد یا مخفی کند یا به نحوی متعلق به اوقلمداد کند و در اثر این عمل شخص مزبور تعقیب شود، پس از صدور قرار منع تعقیب یا اعلام برائت قطعی آن شخص، مرتکب به حبس از ۶ ماه تا سه سال یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم میشود.»
ملاک مجرم تلقی شدن مفتری (افترا دهنده)، ارتکاب جرم به شکل عالمانه و عامدانه است؛ به این معنا که مفتری به جرم بودن آنچه نسبت می‌دهد، علم داشته باشد و عمدا عمل افترا را انجام دهد.این جرم جزو دعاوی کیفری میباشد.
انواع افترا
افترا انواع گوناگونی دارد،افترای بوجود آمده توسط جملات بیان شده یا اشارات بدنی ،افترای شفاهی نامیده می شود.
افترا در نوشتار یا به اشکال پایدار دیگر ،مانند نامه ها ،مقالات روزنامه ،تصویرهای گرافیکی ،اصوات ضبط شده ،پخش رادیووتلویزیون ،ایمیل وموارد مشابه ؛افترای رسانه ای نامیده می شود.
یک تفاوت اساسی که وجود دارد این است که در مورد افترای شفاهی شاکی باید آسیبهایی که به اعتبار وآبروی او وارد شده را اثبات کند،زیرا این آسیبها پایدار ومستدل نیست .اما هنگامی که شخص مورد افترای رسانه ای قرار می گیرد،آسیبهای وارد شده به اعتبار او مفروض هستند؛ودادگاه باید حکم آنها را صادر کند،بدون اینکه به اثبات این آسیبها احتیاجی باشد.
شرایط تحقق جرم افترا
۱) انتساب جرمی به دیگری: برای تحقق جرم افترا باید جرمی به کسی نسبت داده شود و عمل مورد انتساب می‌بایست بر طبق قوانین موضوعه جرم تلقی شود. نسبت‌دادن ارتکاب یک عمل خلاف و یا تخلف اداری نمی‌تواند افترا تلقی شود.
۲) معین بودن شخص طرف اسناد: معین بودن ممکن است با ذکر نام و مشخصات او یا با اشاره و علامت صورت گیرد.
۳) ابتدائی بودن اسناد: در اسناد جرم برای این که افترا شناخته شود، خود بخود و ابتدائی بودن اسناد شرط است؛بنابراین نسبت‌دادن ارتکاب یک جرم از طرف کسی در مقام دفاع از خود، افترا محسوب نمی‌گردد.
۴) عجر از اثبات صحت اسناد: جرم افترا در صورتی محقق می‌گردد که اسناددهنده نتواند ادعای خود را مبنی بر ارتکاب جرم توسط شخص دیگر ثابت کند.
۵) وسیله اسناد: منظور از وسایلی است که شخص با استفاده از آنها جرم افترا را مرتکب میشود که عبارتند از:
الف) نوشتن اوراق چاپی یا خطی: البته این اوراق محتوی افترا، باید علنی شود و حداقل باید به شخص طرف افترا یا اشخاص دیگر ارسال شود.
ب) انتشار اوراق: منظور از انتشار آن است که، ورقه مذکور بجای ارسال به طرف افترا و یا سایر مقامات رسمی، در معابر عمومی توزیع یا به در و دیوار نصب شود.
ج) نطق در مجامع: که اظهار و بیان مطالب خلاف واقع و افترا آمیز از ناحیه گوینده در حضور عده‌ای که صرفاً بتوان آن را مجمع نامید صورت گرفته باشد.
د) درج در روزنامه و جراید: در تمام موارد فوق، شخص اسناددهنده باید با علم و آگاهی از دروغ‌بودن مطالب ادعایی خود، اقدام به این عمل کرده باشد.
آنچه شاکی باید ثابت کند
بیاناتی که مورد اعتراض قرار گرفته است ،باید حامل یک اتهام افترا باشد.
دادگاه معتقد است که جمله توهین آمیز ،جمله ای است که موجب بد نامی یا بی اعتباری شود.یا عموما از دیدگاه اعضای یک جامعه به این صورت جلوه کند ؛ویا در غیر این صورت جمله ای باشد که نشان دهنده دشمنی ،تحقیر واهانت یا استهزا باشد وباعث آسیب رساندن به اعتبار شخص در محل کار وتجارت وحرفه او باشد.
گفته ای که مورد اعتراض قرار گرفته است باید به شاکی نسبت داده شده باشد.
این بدان معنی نیست که در هر جمله از شاکی نام برده شود،بلکه کافی است ثابت شود که جملات به کاربرده شده ،طبق استنباط یک شخص منطقی ،به شاکی نسبت داده شده است.خواه متهم چنین مقصودی داشته باشد یا خیر.
گفته ای که مورد اعتراض قرار گرفته است باید منتشر شده باشد.
برای پیگیری در دادگاه ،جملات توهین آمیز باید به شخصی غیر از شاکی منتقل شده باشد . هر شخصی که این جملات توهین آمیز را به شخص دیگر بگوید ،آن را انتشار داده است ومسئول این اتهام افترای رسانه ای می باشد.
گفته ای که مورد اعتراض قرار گرفته است باید به آبرو واعتبار شاکی خسارت وارد کرده باشد.
فرض می کنیم که موضوع آسیب به اعتبار وآبروی یک فرد در مورد افترای رسانه ای موجود باشد شاکی باید با یک مدرک یا شاهد ثابت کند که به خاطر این گفته های افترا آمیز منتشر شده متحمل خسارت وزیان شده است.
افترا انواع گوناگونی دارد،افترای بوجود آمده توسط جملات بیان شده یا اشارات بدنی ،افترای شفاهی نامیده می شود.
دفاع از اتهام به جرم افترا
حتی اگرثابت شود که متهم درباره شاکی حرف‌های توهین‌آمیزی به شخص سومی گفته است، متهم می‌تواند با یکی از روش‌های دفاعی متعدد قانونی و شناخته شده، از این اتهام تبرئه شود؛ این روش‌ها عبارتند از:
حقیقت:
اتهام ترا تحت پیگیری قرار نمی‌گیرد اگر ثابت شود که چنین موضوعی حقیقت دارد.
رضایت:
وقتی بتوان ثابت کرد که شاکی از انتشار افترا یا جملاتی که به او نسبت داده شده رضایت دارد یا اینکه این جملات به تحریک خود شاکی منتشر شده باشد بنابراین متهم می‌تواند از اتهام افترا تبرئه شود
برتری:
هنگامی که موضوع صداقت و جریان آزاد اطلاعات در مسائل مهم با مصلحت افراد برای حفظ آبرویشان در موازنه قرار می‌گیرد، جریان آزاد اطلاعات وصداقت بر حفظ آبروی فرد برتری دارد.
تفسیر منصفانه:
تفسیر منصفانه به طور معمول از روی رسانه‌ها یا سخنان افرادی که گفته هایشان در رسانه انعکاس می‌یابد استنباط میشود. افرادی که مسائل مربوط به منافع عمومی را از روی صداقت و بدون سوءنیت وبه طور منصفانه تفسیر می‌کنند نسبت به افترای رسانه‌ای مصونیت دارند حتی اگر تفسیر آنها توهین‌آمیز باشد. اگرچه برای چنین مصونیتی فرد باید ثابت کند که گفته‌هایش به عنوان یک تفسیر بوده و این تفاسیر یک اظهارنظر صادقانه در مورد حقایق آشکاری است که وجود دارد.
مجازات جرم افترا چیست؟
مجازات افترا پس از اثبات آن می‌تواند از یک ماه تا یک سال باشد و همین طور تا ۷۴ ضربه شلاق نیز با تشخیص قاضی امکان پذیر خواهد بود.
همین طور در نشر اکاذیب که در رسانه‌‌های عمومی به چاپ رسیده باشند، مجازات می‌تواند از دو ماه تا دو سال باشد.
دقت کنید، در افترا و حتک هرمت‌‌هایی که جنبه‌‌ی عمومی پیدا می‌کند، قانون گذار سختگیری بیشتری داشته است و موضوع شکل جدی تری به خود می‌گیرد. به طور مثال زمانی که به شخصیت‌‌های اجتماعی و سیاسی و شناخته شده حتک هرمت و افترا صورت می‌پذیرد، جرم بزرگ تر بوده و مجازات آن نیز به نسبت سنگین تر خواهد بود.
توهین چیست؟
توهین زمانی اتفاق می‌افتد که هتک حرمتی به فردی صورت گیرد و این هتک حرمت لزوما نمی‌باید فعل مجرمانه‌‌‌ای باشد. مثلا اگر شخصی را با الفاظ رکیک مورد توهین قرار دهند، این عمل توهین و هتک حرمت محسوب میشود والبته قانون گذار برای آن مجازاتی نیز پیش بینی کرده است.
مجازات توهین چیست؟
مجازات توهین در صورت اثبات از طرف شاکی، می‌تواند طبق نظر قاضی و بسته به میزان آن، از پرداخت جزای نقدی تا ضربات شلاق باشد.
نکته: لازم به ذکر است که توهین چه به صورت شفاهی یا بدنی و چه به صورت کتبی و حتی ارسال پیامک قابل پیگرد قانونی است و در صورت اثبات شامل مجازات توهین میشود.
همین طور به خاطر داشته باشید مجازات توهین و حتک هرمت موجب ایجاد سوء پیشینه‌‌ی موثر برای فرد نخواهد شد.
نقش شخصیت فرد در انتساب توهین
توجه داشته باشید که نقش شخصیت و مقام فرد در انتساب توهین بسیار موثر است. به طور مثال توهینی که به یک فرد سیاسی و یا مقام علمی اتفاق می‌افتد، متفاوت از توهین به فردی معمولی و با سطح سواد پایین خواهد بود.
بنابر این نمی‌توان تعریف کلی و مشخصی از مفهوم توهین و حتک هرمت ارائه داد و این موضوع با تشخیص وکلا و بازپرسی و قضات امکان پذیر میباشد.
بخشیدن مجازات جرائم توهین و افترا
گفتنی است در هر دو جرم توهین و افترا در صورت گذشت شاکی خصوصی و اعلام رضایت از جانب وی، مجازات بخشودنی خواهد بود.
اضافه بر این در صورتی که شاکی پیش از مطرح کردن شکایت خود فوت کند، وراث وی نمی‌توانند به نیابت از شاکی شکایت توهین یا افترا را مطرح نمایند. اما در صورتی که شاکی شکایت خود را مطرح نموده باشد و پیش از اعلام حکم از سوی دادگاه فوت نماید، ورثه قادر به پیگیری اجرای حکم هستند.
طرح شکایت توهین و افترا بدون نیاز به حضور در دادگاه
قابل ذکر است در صورتی که شاکی از وکیل برای طرح شکایت خود استفاده نماید، نیازی به حضور وی در دادگاه نخواهد بود و در وکیل می‌تواند شکایت جرم توهین یا افترا را در دادگاه مربوطه مطرح بسازد.
چطور از جرم توهین و افترا دفاع میشود؟
کسی که بابت جرم توهین و افترا از وی شکایت شده است می‌تواند از خود با اثبات این ادعا دفاع کند. به این معنا که اگر فرد بتواند ثابت کند جرم انتساب داده شده به شاکی به واقع درست است، اتهام افترا از وی برداشته میشود و دیگر حک‌‌می‌برایش صادر نخواهد شد.
اما اگر فرد نتوانست وقوع جرم را ثابت کند، راه دیگری جز گرفتن رضایت از شاکی برایش باقی نمی‌ماند. غالبا در این موارد امکان دریافت رضایت از شاکی کار چندان سختی نیست و دادگاه نیز با گرفتن رضایت از شاکی همکاری می‌کند.
سوالات و انتقادات خود را از طریق پل های ارتباطی ما با بهترین وکیل کیفری اصفهان مطرح فرمایید.